वडापाव

.... वडापाव ....
" ए... झुरक्या...ये हिकडं.. ये... "
आवाज ऐकून मागे फिरलो. वडापाव - चहाच्या टपरीतून संत्या हाक मारत होता.
आता त्याने हाक मारली म्हणजे एक वडापाव आणि एक कटिंग चहा नक्की झाली माझी.
मी लगेच तिकडे गेलो. संत्याबरोबर खालच्या कोंडावरचा सुन्या आणि झिल्या सुद्धा होता. दोघेही हातात वडापाव घेऊन चहा फुरफुरत होते.
" काय मंग, आज काय काम हाय काय? " संत्याने विचारले.
" आंजून तरी नाय भेटला काम, तुज्याकडं हाय काय कोनता? " मी आशाळभूत नजरेने विचारले.
" होता... पन हे दोगा भेटली आता. पन तू मदतीला येतोस काय? अख्खी मंजरी नाय देनार पन पचास रुपये आनी दोन टाईम वडापाव मिलेल. शिवाय सांच्याला एक कारटर. बोल कबूल हाय? " संत्या तोंडातून बिडीचा धुर काढत बोलला.
" आरं पन काम काय हाय? " मी साशंकपणे विचारले, कारण पन्नास रुपये दोन टाईम वडापाव आणि वर क्वॉर्टर म्हणजे जरा जास्तच होतं.
" अरं काय नाही. पार्टीची सभा हाय. आमदार येनार हाय. तवा मंडप उभारायचा हाय. ही दोगा वर चडतील तू फकत् खालून बांबू वर दियाचे. फार फार तीन तासाचा काम हाय. बीगी बीगी हात चालवलाव तर अकराच्या आधी संपल सगला काम. " संत्याने चहा चा कप खाली ठेवला आणि खिशातून पैसे काढले.
" दुपारपर्यंत पैसे घेणार, नंतर वडापाव आनी चाय सर्वांना फ्री द्यायची हाय. अध्यक्षांनी स्पॉन्सर केलाय. सर्वांना वडापाव आनी चाय. मिटिंग ला येनाऱ्या सर्वांना ही व्यवस्था हाय. " चहावाल्या तुकारामने ही नविन बातमी पुरवली. हे म्हणजे सोने पे सुहागा वाली बात झाली.
" व्वा रं गड्या.. बोल कुठं करायचाय मंडाप? मी तयार एकदम " माझ्या आनंदाचा पारावारच नव्हता.
डोळ्यासमोर आजचा दिवस जबरदस्तच जाणार असंच दिसत होतं. पोटभर वडापाव.. पन्नास रुपये, वर क्वॉर्टर.. झाला की दिवस साजरा.
अचानक कशी का जाणे..
सुंद्री ची आठवण आली. काल सुद्धा तीने दिवसभर फक्त एकच वडापाव खाल्ला होता. तीचं एक बरं होतं, पोटात काही नसलं तरी एक मोटली घशात ओतली की ती शांतपणे झोपायची.
काल तर तिला दोन मोटल्या दिल्या होत्या. मस्त पिऊन झोपली होती. काल माझी दीडशे रुपये मजूरी आणि त्यावर तीन मोटल्या दारु, वर वडापाव असा भरगच्च ऐवज होता. पण नंदू सुताराची थकबाकी त्याने वसूल केली आणि हातात केवळ वीस रुपये राहीले.
तिने दोन वडापाव खाल्ले आणि पिऊन झोपली होती.
तिची आठवण यायला आणि ती यायला एकच वेळ. तिला पटकन जाऊन फुकटच्या वडापावची बातमी सांगितली. ती खुशच झाली.
" मी हिथेच बसून ऱ्हाते. वडापाव सुरु झाला की मना बोलवा. " असं बोलून ती तिथे ठेवलेल्या बाकड्यावर जाऊन बसली.
एरवी त्या बाकड्यावर आम्हाला बसू दिलं नसतं पण आज कामच तिथे सुरु होते मग नाही म्हणायला होतंच कोण?
काम नव्हतंच तसं फार. बारा पर्यंत मंडप पुर्ण झाला. फुकटची चाय आणि दोन वडापाव... एक सुंद्रीला दिला. आता सभा संपली की, मंडप मोडला की मजूरी आणि क्वॉर्टर मिळणार. तोवर संत्याने झिल्याच्या मेहेरबानीने मिळालेली एक मोटली दोघांनी अर्धी अर्धी घेतली.
सभा सुरु झाली. आमदार, अध्यक्ष, नगराध्यक्ष, सर्व कार्यकर्ते कडक इस्त्रीचे कपडे घालून आले होते. एकेकांनी लंबी चौडी भाषणे केली. " आमच्या पक्षाला पुन्हा निवडून दिले तर जिल्ह्यात एकही गरीब राहणार नाही. सर्वांना कामे मिळतील. समाजातील सर्व घटकांना सोबत घेऊन जाणारा आमचा पक्ष आहे.. "
मोठ्या मोठ्या बाता ऐकत, कार्यकर्त्यांनी टाळ्या मारल्या की टाळ्या ठोकत संध्याकाळचे पाच वाजले.
सुंद्री बायकांमध्येच पण एका बाजूला बसली होती.
नाकात हळू हळू वडापावचा वास येऊ लागला. सभा संपायच्या मार्गावरच होती. वाटपासाठी वडापाव तयार होत होते.
अध्यक्षांनी सभा संपल्यावर सर्वांना चहा पाण्याची व्यवस्था केली आहे असे सांगताच तुकारामच्या टपरी समोर झुंबड उडाली. माझ्या हातात कसा बसा एक वडापाव लागला. सुंद्री गर्दीत कुठे दिसतेय का ते पाहू लागलो.
आता ती त्या बाकड्यावरच बसली होती. तिच्या हातात वडापाव होता. दहा मिनीटातच गर्दी पांगली. अजून एक दोन वडापाव मिळतात का हे पाहू लागलो. त्यासाठी तुकारामच्या टपरीत घुसलो.
" हाय काय रं? एकाददुसरा " मी विचारलं.
" नाय रं... शंबर वडापाव सांगितलं व्हतं.. ऱ्हातात व्हय? चाय पायजे तर घे, ती लय बाकी हाय " तुकारामने अध्यक्षांनी दिलेले पैसे मोजत सांगितले.
" नाय नको.. यक भेटलाय तो पुरल मना. तो संत्या कुठं गेला रं? मांजी मंजरी बाकी हाय त्याच्याकडं. " मी निराशेने बोललो.
" अरं हो.. तुला द्यायला सांगितलेलं. पन्नास रुपये आणि एक क्वॉर्टर . तो गेला तालुक्याला, पन मंडप मोडल्यावरच.. जा लवकर काम कर आनी मंग पैसे घेऊन जा. "
सुन्या आणि झिल्या तिकडे मंडपावर चढले पण होते. पंधरा मिनीटात मंडप मोडून झाला. माझं काम झालं तसं मी क्वॉर्टर मजूरी घेऊन निघालो. सुंद्रीसुद्धा सोबत निघाली.
" पन्नास रुपये हात न्हवं? मंग आंजून दोन मोटल्या येतील त्यात.
तूमी कारटर पिवा, मना मोटल्या द्या. " सुंद्री हातातल्या पैशांकडे बघत बोलली.
" बरा तू म्हनतास तर तसाच करु " मी खुश..., अख्खी क्वॉर्टर मला मिळणार होती.
लगेच जाऊन दोन मोटल्या आणून सुंद्रीच्या हवाली केल्या.
एव्हाना अंधार पडला होता. दोघांवरही दारुचा अंमल पुर्ण चढू लागला. मोरीजवळ आलो सुंद्री म्हणाली
" बस इथे... मला नाय चालवत आता. बसूनशान कड आलाय. मी झोपते हितंच " असं म्हणून ती मोरीवरच फतकल मांडून बसली.
मला सुद्धा चालवत नव्हते. मी पण दमलोच होतो....
बसलो तिथेच तिच्यासोबत...
हळू हळू दारु मेंदूवर आणि कडाक्याची थंडी शरीरावर परीणाम करत होती.
डोळे आपोआपच जड झाले.. आणि..


तोंडावर कडक ऊन झोंबू लागले.
" च्यायला यांच्या.. झेपत नाहीत तर पितात कशाला? सकाळ सकाळ नको ते बघायला "
कोणीतरी बाजूने शिव्या देत गेले.
मी उठून उभा राहीलो..
सुंद्री अजून मोरीवरच झोपून होती. तिला जाऊन हलवले.
" सुंद्रे.. उठ.. आगं लोक इयाला लागली रस्त्याला. "
पण तीने काहीच प्रतिसाद दिला नाही, म्हणून सवयीप्रमाणे तिला एक लाथ मारली. इतकी वर्ष माझ्या एका लाथेने जागेवर येणारी सुंद्री आज अजिबात हलली सुद्धा नाही.
मी तिच्या अंगावरुन तिच्या चेहऱ्याकडे पाहीलं......
एक माशी तिच्या नाकात आत बाहेर करत होती.
सुंद्री पुर्ण थंड पडली होती...
- बिझ सं जय ( ६ नोव्हेंबर , २०१६)